Przejdź do treści

Kościół Parafialny p. w. ś. Apostołów Piotra i Pawła w Łomazach.

Kościół, w stylu neogotyckim, wybudowano w latach 1906 – 1911 kosztem parafian i staraniem proboszcza Antoniego Śliwińskiego.

Projekt stworzył bialski architekt Władysław Wołłodko, a nad pracami czuwał majster Kijowski z Białej Podlaskiej. Budynek został konsekrowany w 1912 r. W 1915 roku kościół został wyposażony w cztery dzwony. Niestety w 1915 roku Rosjanie rekwirowali trzy dzwony, spłonęła też plebania. W 1923 znaleziono największy dzwon i sprowadzono go do Łomaz. Podczas II wojny światowej, w 1944 r., kościół został uszkodzony, a gruntowna renowacja nastąpiła dopiero w latach 1967 – 68. Pamiątką po ostrzelaniu kościoła przez artylerię sowiecką jest fragment pocisku armatniego, który tkwi w zachodniej ścianie.

Plebania w Łomazach

Pierwotna, wzniesiona w latach 1905 – 06, została spalona w 1915 roku. Obecnie stojącą wybudowano po 1915 roku. Jest w całości murowana, bez znaczących cech stylowych.

Kaplica p.w. św. Jana Ewangelisty w Łomazach.

Wzniesiona w 1834 roku w stylu klasycystycznym na potrzeby unitów, jak i łacinników. Drewniana, w konstrukcji zrębowej jest oszalowana. Zbudowana na planie prostokąta z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Od frontu jest ganek na czterech słupach. Dach trójspadowy, kryty gontem. Kaplica została odnowiona w 2003 roku.

Cmentarz tatarski (Mizar) w Studziance.

Od 1679 roku, na mocy aktu w Grodnie, Tatarzy otrzymywali nadania ziemskie na terenie Rzeczypospolitej za zasługi dla niej. Muzułmańska gmina wyznaniowa zakończyła działalność 1915 roku po spaleniu drewnianego meczetu przez wojska rosyjskie. Cmentarz założono po 1679 roku, użytkowany był do 1936. Zachowanych jest około 160 kamieni nagrobnych z piaskowca i kilka płyt. Najstarsza pochodzi z 1747 r., natomiast większość z XIX wieku.

Najciekawsze są stare mogiły zachowujące charakterystyczne cechy pochówków muzułmańskich. Układ grobów orientowanych na osi wschód-zachód rozmieszczony został w równoległe rzędy naśladujące ustawienie wiernych podczas modlitwy w meczecie. Tatarzy nie stawiali grobowców, a tworzyli jedynie proste mogiły. Od strony głowy stawiano większy kamień, a u nóg mniejszy. W górnej części nagrobka znajdował się półksiężyc – oznaka przynależności wyznaniowej grobu wraz gwiazdą, oraz wersety z Koranu.

Cmentarz Żydowski (Kirkut) w Łomazach.

Na ogrodzonym terenie nekropoli znajdują się dwie zbiorowe mogiły, w których w 1949 roku pochowano szczątki Żydów rozstrzelanych w pobliskim lesie Hały w czasie likwidacji getta w sierpniu 1942 roku. Zginęło wtedy blisko 1700 Żydów, w tym wiele kobiet i dzieci. Na kirkucie znajduje się obecnie pomnik poświęcony pamięci wszystkich żydowskich mieszkańców wsi zamordowanych w czasie II wojny światowej. Pomnik upamiętniający ofiary masakry z sierpnia 1942 roku, wzniesiono także w miejscu, gdzie odbyła się masowa egzekucja.

Pozostałości założenia dworskiego w Koszołach.

Folwark założony w XVII wieku, a w XVIII nastąpiła jego przebudowa na styl barokowy. W 1864 roku ponowie został przebudowany. W latach 90. XIX wieku rozebrano budynki gospodarcze. W czasie I wojny światowej dwór uległ zniszczeniu. Wokół zabudowań rozciągał się park, który po części zachował się do dnia dzisiejszego.

Pozostałości założenia dworskiego w Krasówce.

Dworek został wzniesiony około 1870 – 90 r. w całości murowany z cegły, otynkowany. Budynek wybudowany na planie prostokąta z prostokątną, podpiwniczoną przybudówką. Elewacja w narożach została jęta boniowaniem, zwieńczona profilowanym gzymsem.

Istnieją także pomniki przyrody:

  • głaz narzutowy z szaro-czerwonego granitu o obwodzie 540 cm w lesie „Olszynka” w Korczówce;
  • lipa w Lubence oraz 2 jesiony w Koszołach;
  • dąb szypułkowy o obwodzie 330 cm w lesie w Huszczy Drugiej;
  • wiąz szypułkowy o obwodzie 235 cm w lesie w Huszczy Drugiej.

Historię regionu, sposób i warunki życia mieszkańców wsi, a także kolekcję militariów poznać i obejrzeć można w prywatnym muzeum wsi w Studziance, w Izbie pamięci przy Zespole Szkół w Łomazach, w Gminnym Ośrodku Kultury w Łomazach.