Koszoły

Kamila Nazarewicz – Sołtys
Koszoły Gmina Łomazy tel.

Rada Sołecka:

Bogdan Nazarewicz
Jan Cydejko
Edward Tokarski

Liczba mieszkańców (na dzień 30 czerwca 2015 r.) – 255
Ewidencyjny numer obrębu: 0009

Koszoły to spokojna i malownicza wieś położoną wśród rozległych kompleksów leśnych. Przez miejscowość przepływa rzeka Lutnia. Ta staropolska wieś posiada bardzo bogatą historię. Wieś podobnie jak Huszcza i Tuczna posiada dokładną datę powstania. Jak podaje „Metryka Litewska”, miało to miejsce 29 czerwca 1549 r. Miejscowość początkowo zasiedlona została przez drobną szlachtę bojarską. Przez cały okres staropolski Koszoły stanowiły dobra królewskie (tzw. królewszczyzny).

Oprócz ciekawej historii, Koszoły mogą poszczycić się wyjątkowo bogatymi i chlubnymi tradycjami wojskowymi. Warto pamiętać, że od nazwiska jednego z tatarskich właścicieli Koszoł (płk. Aleksandra Ułana), wzięła swoją nazwę formacja lekkiej jazdy (ułani). Od II poł. XVIII w. ułani byli chlubą wojsk Rzeczpospolitej W przeszłości wieś gościła kilku znamienitych gości, jak choćby gen. Kazimierza Pułaskiego (1745-1779), dowódcę i marszałka konfederacji barskiej. W następnych latach właścicielami wsi byli kolejni dowódcy 4 Pułku – generał Czymbaj Murza Rudnicki (ok. 1670-1738) i generał Józef Bielak (1729-1794). Mieszkający od 1763 r. w Koszołach Bielak był jednym z najwybitniejszych dowódców Rzeczpospolitej w II połowie XVIII w. W jego majątku w 1769 r. dwukrotnie przebywał generał Kazimierz Pułaski (1745-1779), marszałek i dowódca Konfederacji Barskiej, bohater dwóch narodów (Rzeczpospolitej i Stanów Zjednoczonych).

Urodzony w Koszołach chorąży Osman Bielak, syn gen. Józefa Bielaka był uczestnikiem powstania listopadowego 1830-1831. Pełnił funkcję podoficera korpusu inżynierii batalionu saperów. Po upadku powstania zmuszony był emigrować do Francji. Tam został członkiem Towarzystwa Demokratycznego Polskiego w Paryżu. Prawdopodobnie brał też udział w powstaniu węgierskim (1848-1849).

Większość właścicieli Koszoł (Ułanowie, Rudniccy, Bielakowie, Serwińscy, Grabowscy), to obywatele wielce zasłużeni dla Rzeczpospolitej. Sprawowali funkcje radnych, radców, ziemian, dowódców wojskowych. Dobrze zapisali się w historii i nie sposób byłoby o nich zapomnieć. W XIX wieku wieś należała do Serwińskich i Grabowskich, którzy wznieśli nowe założenia dworsko-ogrodowe, częściowo istniejące do dziś. Od I poł. XVII w. do 1915 r. istniała w Koszołach drewniana cerkiew unicka. W formie szczątkowej przetrwał cmentarz z początku XIX w. Ponadto, we wsi zachowało się kilka drewnianych domów z przełomu XIX i XX w. W przeszłości Koszoły słynęły z hodowli owiec.

Koszoły są miejscem narodzin wielu znaczących postaci, w tym księży, naukowców, prawników, artystów i twórców ludowych. Z miejscowością tą związanych było kilkanaście wybitnych osób, zasłużonych dla nauki, kultury, wojskowości i Kościoła. Warto wspomnieć choćby o prof. Wacławie Nazarewiczu (ur. 1931 r.), fizyku jądrowym, emerytowanym wykładowcy Uniwersytetu Warszawskiego czy dr. Józefie Czubli (1923-1992), fizyku i pedagogu, wykładowcay na UMCS oraz w Wyższej Szkole Rolniczo-Pedagogicznej w Siedlcach.

W Koszołach urodziło się kilku duchownych, jak choćby Marian Onufry Bucniewicz (ur. 1870 r.), zakonnik-albertyn. Po święceniach kapłańskich we Lwowie w 1898 r. przybył do Włodawy, a następnie do Białej Podlaskiej. Brał udział w Jezuickiej Misji Podlasia. Zmarł w 1920 r. w Przemyślu. W Koszołach urodził się o. Józef Cydejko, franciszkanin. Święcenia przyjął w 1991 r., a od 1992 r. przebywał na misjach w Bogocie (Kolumbia). Pod koniec lat 90-tych był wikarym w Szklarskiej Porębie. Potem pełnił posługę wikariusza w Lubomierzu (woj. małopolskie). Poza tym był także katechetą w Szkole Podstawowej Nr 2. Od czerwca 2010 r. pełnił posługę w parafii p.w. św. Karola Boromeusza we Wrocławiu, a od lipca 2012 r. w parafii i sanktuarium św. Antoniego w Jaśle. Z Koszoł pochodzi także ks. Jan Pilipiuk (ur. 1940 r.), który w 1964 r. ukończył Wyższe Seminarium Duchowne w Siedlcach. Od 1987 r. pracuje jako kapelan w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Białej Podlaskiej. Dnia 25 czerwca 2010 r. otrzymał tytuł „Zasłużony dla Miasta Biała Podlaska.

W Koszołach urodził się Iwan W. Besaraba (1850-1921), na przełomie XIX/XX wieku wybitny etnograf, językoznawca i dialektolog, absolwent studiów filologicznych w Sankt Petersburgu, autor kilku książek z zakresu lingwistyki i etnografii. Z Koszoł pochodzi też dwóch znanych prawników, a mianowicie Kazimierz Bandarzewski, doktor nauk prawnych, adiunkt w Katedrze Prawa Samorządu Terytorialnego Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz sędzia Sądu Administracyjnego w Krakowie. Poza tym jest członkiem rady naukowej miesięcznika „Przegląd Prawa Publicznego”, a także autorem kilku książek oraz wielu publikacji naukowych z zakresu prawa samorządu terytorialnego oraz materialnego i procesowego prawa administracyjnego. Prowadził również wykłady w Finlandii i Niemczech. Drugim z prawników jest Ryszard Bessaraba, radca prawny, specjalista w zakresie czasu pracy. Od lat prowadzi w Warszawie firmę prawniczą „Kancelaria DTS oraz BESSARD CONSULTING”.

Z Koszoł pochodzi także Małgorzata Szulc (z domu Wołosowicz), artystka zajmująca się rękodziełem. Prowadzi w Kościerzynie pracownię artystyczną. Ponadto, w Koszołach mieszka i tworzy Jerzy Besaraba, malarz i rzeźbiarz. Wymieniając znanych mieszkańców Koszoł, nie można pominąć Feliksa Czubli (1913-1996), poety i działacza społeczno-kulturalnego, który przez całe swoje życie tutaj mieszkał i tworzył. Warto nadmienić, że w 1855 r. w Koszołach zmarł Wincenty Jakub Lutosławski, pradziad Witolda Lutosławskiego (1913-1994), światowej sławy dyrygenta, kompozytora i pianisty.

Koszoły wydają własne czasopismo pt. „Kniaża”, które poświęcone jest historii wsi oraz jej mieszkańcom. W Koszołach funkcjonuje świetlica wiejska, Ochotnicza Straż Pożarna oraz dwa sklepy.

Autor: Sławomir Hordejuk